Πέμπτη 21 Αυγούστου 2014

Λατινική Γραμματική- Α' κλίση ουσιαστικών

                                                             Α΄ ΚΛΙΣΗ
                                                       (Declinatio prima)

Η πρώτη κλίση περιέχει μόνο ονόματα αρσενικά και θηλυκά που λήγουν σε -a   (Gen.: -ae).

                                      ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ
Τα ονόματα της πρώτης κλίσης είναι όλα γένους θηλυκού. Εξαιρούνται και είναι αρσενικά όσα δηλώνουν:
α. ανδρικό όνομα, π.χ. Aeneas, -ae
β. ανδρικό επάγγελμα, π.χ. poeta, -ae
γ. ονόματα εθνών, λαών, αρσενικών ζώων, μηνών και ποταμών. Εξαιρείται το Allia, -ae (21) που είναι θηλυκό.

                               ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ


Singularis numerus
Pluralis numerus
Nominativus
-a
-ae
Genetivus
-ae
-ārum
Dativus
-ae
-is
Accusativus
-am
-ās
Vocativus
-a
-ae
Ablativus
-
-is

                            ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΛΙΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α΄ ΚΛΙΣΗΣ


Singularis numerus
Pluralis numerus
Nominativus
poet-a
poet-ae
Genetivus
poet-ae
poet-arum
Dativus
poet-ae
poet-is
Accusativus
poet-am
poet-ās
Vocativus
poet-a
poet-ae
Ablativus
poet-
poet-is


                                  ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΠΡΩΤΟΚΛΙΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

1. Τα θηλυκά ονόματα dea(=θεά) και filia(=θυγατέρα) τη δοτική και την αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού (deis, filiis) τη σχηματίζουν κανονικά σε abus, όταν είναι ανάγκη να γίνει διάκριση από τις όμοιες αντίστοιχες πτώσεις των αρσενικών δευτερόκλιτων ονομάτων deus(-θεός), και filius(=γιος). Έτσι λέγεται deis et deabus(= τοι̃ς θεοι̃ς και ται̃ς θεαι̃ς), filiis et filiabus(=τοι̃ς υιοι̃ς και ταῑ̃ς θυγατράσιν).
2. Το όνομα familia(=οικογένεια) στη γενική του ενικού αριθμού έχει κατάληξη κανονικά ae, αλλά και as (αρχαϊκή κατάληξη όμοια με την ελληνική γλώσσα) στις φράσεις pater familias (=οικοδεσπότης), mater familias (=οικοδέσποινα).


                                                        ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
Στην πρώτη κλίση ανήκουν μερικά αρχαιοελληνικά κύρια ονόματα, αρσενικά σε as ή es και θηλυκά σε e. Αυτά κατά την κλίση τους στη λατινική σχηματίζουν μερικές πτώσεις του ενικού αριθμού σύμφωνα με την αρχαία ελληνική και κλίνονται ως εξής:

                                                                 Singularis numerus
Nom.
Anchisēs
Aeneas
Cassiop
Persēs
Andromeda (-)
Gen.
Anchisae
Aeneae
Cassiopae (-es)
Persae
Andromedae (-ēs)
Dat.
Anchisae
Aeneae
Cassiopae
Persae
Andromedae
Acc.
Anchisēn (-am)
Aeneam (-an)
Cassiopen (-am)
Persēn (-am)
Andromedam (-an/-ēn)
Voc.
Anchisā (-ē)
Aenea
Cassiop
Pers (-ā)
Andromeda (-)
Abl.
Anchisā (-ē)
Aeneā
Cassiop
Pers (-ā)
Andromedā (-)

 
                                            Singularis numerus
Nom.
Nympha (-)*
Geryonēs**
Phidias
Gen.
Nymphae (-es)
Geryonae
Phidiae
Dat.
Nymphae
Geryonae
Phidiae
Acc.
Nympham (-ēn)
Geryonēn
Phidiam (-an)
Voc.
Nympha (-)
Geryonē
Phidia
Abl.
Nympha (-)
Geryonē
Phidiā
                                                     
*   Στον πληθυντικό αριθμό (=οι Νηρηίδες) κλίνεται ομαλά.

** Το ουσιαστικό κλίνεται και κατά τη γ’ κλίση.

επιμέλεια: Αναστάσιος Ντόκος
                       φιλόλογος