Παρασκευή 31 Αυγούστου 2012

Κανόνας της ακολουθίας των χρόνων(Λατινικά Γ' Λυκείου)


                               ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Στα Λατινικά εκτός του ότι δικαιολογούμε την έγκλιση με την οποία εκφέρεται η δευτερεύουσα πρόταση, δικαιολογούμε και τον χρόνο, όταν αυτή εκφέρεται με υποτακτική.

ΑΡΚΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
                    ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
ΣΥΝΤΕΛ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ (με σημασία Αορίστου)
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ (με σημασία Ενεστώτα)



ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ (ΧΡΟΝΟΣ ΚΥΡΙΑΣ)
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ (πάντα ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ) (ΧΡΟΝΟΣ ΔΕΥΤ/ΟΥΣΑΣ)
                                                      1. ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
                                                      2. ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
                                                      3. ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
                                                      4. ΠΡΟΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
                                                      5. ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ
ΑΡΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΖΥΓΙΑΣ
                                                      6. ΥΣΤΕΡΟΧΡΟΝΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΖΥΓΙΑΣ

                           ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων παρουσιάζουν οι: 1) ΤΕΛΙΚΕΣ, 2)ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ, 3)ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ, 4) ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ και 5) ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ QUOMINUS/QUIN.
 Οι προτάσεις αυτές εκφέρονται μόνο με Υποτακτική Ενεστώτα (αν εξαρτώνται από ρήμα αρκτικού χρόνου) ή με Υποτακτική Παρατατικού (αν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου), διότι ο σκοπός, η βούληση, το συμπέρασμα και ο φόβος είναι ιδωμένα τη στιγμή που εμφανίζονται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση) κι όχι τη στιγμή της πραγματοποίησής τους.


Παρατήρηση
Οι συμπερασματικές και οι ενδοιαστικές προτάσεις μπορεί να εκφέρονται και με Υποτακτική Παρακειμένου, όταν το συμπέρασμα ή ο φόβος δηλώνονται ως εξακριβωμένο γεγονός.

Ειδικότερα:
      ΚΥΡΙΑ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ (με ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ)
                     ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ
1. ΑΡΚΤΙΚΟΣ
    ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
ΣΚΟΠΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
2. ΑΡΚΤΙΚΟΣ
    ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
3. ΑΡΚΤΙΚΟΣ
    ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
4. ΑΡΚΤΙΚΟΣ
    ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΦΟΒΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
ΦΟΒΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
5. ΑΡΚΤΙΚΟΣ
    ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)
ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ(ΣΥΓΧΡΟΝΟ)

Απαντήσεις διαγωνίσματος Λατινικών Γ’ Λυκείου(κείμενα21-29)


                 
Α. Τότε ο Πακούβιος είπε ότι ήταν βέβαια ηχηρά και μεγάλα όσα είχε γράψει, αλλά όμως του φαίνονταν ότι ήταν αυτά κάπως τραχιά και κάπως άγουρα. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος, «όπως το λες ˙ και δεν μετανιώνω βέβαια γι’ αυτό γιατί ελπίζω ΄΄ότι θα είναι καλύτερα όσα θα γράψω στη συνέχεια.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Αυτό το παράδειγμα παρακίνησε κάποιο παπουτσή να μάθει σ’ ένα κοράκι όμοιο χαιρετισμό. Για πολύ καιρό μάταια κόπιαζε ˙ όσες φορές το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθισε να λέει: «κρίμα στον κόπο μου». Επιτέλους το κοράκι έμαθε το χαιρετισμό και ο παπουτσής, επιθυμώντας χρήματα, το έφερε στον Καίσαρα. Αφού ο Καίσαρας άκουσε το χαιρετισμό είπε: « Στο σπίτι ακούω αρκετούς τέτοιους χαιρετσιμούς».

Β. 1.α. grandia: grandi, grandium
           exemplum: exempla
           sutorem: sutore, sutoribus
           parem salutationem: par salutatio, parium salutationum
           avis: avem, ave/avi
           operam: operis
           
     1.β. quae: cuius, quod
            quendam: cuidam, quibusdam
            eum: eius, eos
            talium: tali, talia

     1.γ. i) sonora-sonoriora-sonorissima
               dura-duriora-durissima
               bona-meliora-optima 
            ii) bene-melius-optime

     2.α. dixit: diceres, dicendo
            videri: visum iri, videmini
            scribam: scripturus, scripti erunt
            doceret: docuissetis
            impendebat: impenderis
            didicit: discet
            attulit: affer, afferuntor  

    2.β. απαρέμφατα
           Ενεστώτας: solere
           Μέλλοντας: soliturum,-am,-um esse
                               solituros,-as,-a esse
           Παρακείμενος: solitum,-am,-um esse
                                    solitos,-as,-a esse
           Συντ. Μέλλοντας: solitum,-am,-um fore
                                        solitos,-as,-a fore
          
 μετοχές
 Ενεστώτας: solens
 Μέλλοντας: soliturus,-a,-um
 Παρακείμενος: solitus,-a,-um

3.α. sonora: κατηγορούμενο στο Υποκείμενο(ea) του απαρεμφάτου esse.
       fore: αντικείμενο του ρήματος spero, ειδικό απαρέμφατο.
       corvum: άμεσο αντικείμενο στο ρήμα doceret.
       frustra: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο impendebat.
       cupidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο attulit.
       audita salutatione: νόθος αφαιρετική απόλυτη,
                                      audita χρονική μετοχή, salutatione: υποκείμενο μετοχής.
       salutationum: γενική διαιρετική στο satis.

3.β. i) Meliora enim fore spero, quae deinceps a me scribantur.
      ii) A sutore, cupido pecuniae, is(=corvus) Caesari allatus est.

4.α. i) Η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση εκφέρεται με Υποτακτική Υπερσυντελίκου(scripsisset) γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (dixit-παρακείμενος). Δηλώνει σύμφωνα με τον κανόνα της ακολουθίας των χρόνων το προτερόχρονο στο παρελθόν.
      ii) Η δευτερεύουσα βουλητική πρόταση εκφέρεται με Υποτακτική Παρατατικού (doceret) γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (incitavit-παρακείμενος). Υπάρχει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση. Δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.

4.β. cum Caesar audivisset salutationem, dixit…
       Postquam Caesar audivit salutationem, dixit…